سیری در آراء معرفت شناسانه امام خمینی

با پذیرش این مطلب که امام خمینی; فارغ از شأن سیاسی، دارای وجهه قوی فقهی، فلسفی و عرفانی بوده، بررسی و تحلیل ابعاد معرفتی و بخصوص مبنای معرفت شناسانه اندیشه های ایشان ضرورت می یابد. نکته مهم آن که معرفت شناسی امام; را باید در ذیل مکتب معرفتی حکمت متعالیه ملاصدرا  مطالعه نمود. ایشان به پیروی از ملاصدرا، علم را مساوی وجود و فوق کیفیات و مجرد از ماده می­داند و از طرفی به تبعیت از شیخ اشراق، علم را همان نور می شناسد. از نظر ایشان، گرچه حس و عقل، زمینه های شناخت موضوعات مختص به خود را فراهم می کنند، اما در قیاس با شهود و وحی، قابلیت چندانی ندارند. از این حیث، معرفت برتر، معرفتی است که محصول شهود متکی بر وحی باشد. البته وحی نه به عنوان رقیب قوای شناسایی آدمی، بلکه به عنوان مکمل آن ها شناخته می شود که می کوشد نقص و ضعف معرفتی آدمیان را مرتفع نماید. خداوند برای تکمیل فیض و لطف خویش بر آدمیان، از طریق ارسال رسل و انزال کتب، بی خبری آن ها از وسعت عالم وجود و غفلت شان از ساحت علوی وتعلقشان به نشئه ای دیگر را گوشزد می کند. بررسی آراء امام; نشان می دهد که مبنای معرفت شناختی ایشان عرفانی – اشراقی است و این معنا را می توان از نوع نگاه ایشان به مقوله هایی چون چیستی علم، حقیقت، مراتب شناخت و منابع ادراک آدمی دریافت. چنین نگرشی به ساحت معرفت در تلائم و تعامل با سایر وجوه اندیشه فلسفی امام در حوزه های مابعدالطبیعه و انسان شناسی و هستی شناسی است.